لوقا، اسكندر. الحركة الأدبية في دمشق، ١٨٠٠ - ١٩١٨ . دمشق: مطابع أ. ب. الأديب، ١٩٧٦ ، ۳۳٥ ص

Luqa, Iskandar. Al-Harakah al-Adabiyyah fi Dimashq, 1800-1918. Damascus: Matabi‘ A. B. al-Adib, 1976, 335 s.

Bu kitap okuyucuyu 1800-1918 yılları arasındaki Osmanlı idaresi döneminde Şam’daki edebî akımların farklı aşamaları hakkında bilgilendirmektedir. Kitap bu akımın durağan veya geleneksel bir tarzdan, eski modellerden kopup devrimci bir nitelik benimseyen daha seçici bir yöne doğru gelişimini resmetmektedir. Bu yeni tarz, ulusal Arap uyanışının tohumlarını ekmek için entelektüel bir mücadele olarak kullanılmıştır.

Her akım kendi edebî konularına ve kaynaklarına sahiptir ve bunların başarıları Osmanlı yöneticilerinin Arapça konuşulan bölgelerde uyguladığı siyasetlere bağlı olmuştur.

Kitap Osmanlının son dönemlerine ait çok az ele alınmış olan bir konu üzerine ışık tutmaya çalışmaktadır. Öncü bir çalışma olsa da, kitabın yargıları kolaylıkla teyit edilememektedir. Kitabın yöntemi, edebiyat akımının her aşamasında var olan konular ve kaynakların niteliksel ve niceliksel olarak araştırılması üzerine temellendirilmiştir.

Çalışma, tarihî kaynakların sunduğu ve eserlerin konu, edebî akım ve Şam’da edindikleri başarı bakımından sınıflandırıldığı bir eserler listesine dayanmaktadır.

Sonuç olarak, bu kitap çok çeşitli konulara, kaynaklara, aşamalara ve Osmanlı yönetimi altında geliştikleri koşullara göz atarak Şam’daki edebiyat akımı ile ilgili genel bir özet sunmaktadır.

Shirin Khidr

Çeviren Metin Yeğenoğlu