Yok Olan Pishpek 1825-1926

Петров, В. Г. Пишпек Исчезающий 1825-1926. Бишкек: Литературный Кыргызстан, 2005, 100c.

Petrov, V. G. Pishpek Ischezaiushchii 1825-1926. Bishkek: Literaturnyi Kyrgyzstan, 2005, 100 s.

Vladimir G. Petrov’un kitabı Yok Olan Pishpek (Pishpek Ischezaiushchii, 1825-1926) yalnızca tarihçilerin ve etnografların değil geniş bir okuyucu kitlesinin de ilgi alanına girmektedir. Eser modern Kırgızistan’ın başkentinin – bugünkü Bişkek’in – ortaya çıkış tarihi hakkında malzeme sunmakta ve şehrin 19. yüzyıldaki gelişimini kayda değer bir ayrıntıyla tasvir etmektedir. Bu yayın Kırgızistan’ın millî bağımsızlığa yönelik ilk adımları hakkında da malzeme içermektedir. Kitabın başlığında verilen zaman dilimi bu başkentin görece yakın bir geçmişine atıfta bulunmaktadır. Eski Bişkek’in coğrafi konumu hakkındaki ayrıntılı tasviri eserin ilginç bir yönünü oluşturmakta ve okurda, bu eski şehre kişisel bir yolculuk yaptığı izlenimini uyandırmaktadır. Aldığı eğitim itibarıyla yerel bir tarihçi olan yazar, istatistiksel verileri arşiv kaynaklarıyla başarılı bir biçimde birleştirmektedir.

Kitap güzel bir edebî üslupla yazılmıştır. Güvenilir kaynakların (arşiv fotoğrafları ve tarihsel belgeler) geniş kullanımı esere benzer konudaki rakip çalışmalar arasında belirli bir ağırlık ve önem kazandırmaktadır. Eser Kırgızistan’ın başkentinin kültürel, eğitsel ve sınaî bir merkez olarak ortaya çıkışının hikâyesini anlatmaktadır. Eserin şehir ve ilk binaları hakkında verdiği malumat çok ilginçtir fakat sakinleri hakkında sunulan veriler daha az değerli değildir.

Bütün metne eşlik eden ve anlatıya doğal bir orijinallik katan siyah beyaz fotoğraflar özel bir değere sahiptir. Eski binalara ve ticari yapılara ait fotoğrafların çoğunluğu Kırgızistan Cumhuriyeti Merkezî Devlet Arşivi’nden alınmıştır. Böyle olmakla birlikte, eserde, özel aile koleksiyonlarından alınmış fotoğraflar da bulunmaktadır.

Kitabın sonuç bölümünde yazar şöyle demektedir: “Dzhul’ – Pishkek – Frunze – Bishkek ... Bütün bunlar şehrimizin adlarıdır.” Sonra ise şu retorik soruyu sormaktadır: “Yeni Bişkek şehri nasıl olacaktır?” En nihayet, yazar, ek kısmında şehrin yeni ve eski cadde adlarının bir tablosunu sunmaktadır.

Khadicha Shambetalieva

Çeviren Hasan Çolak