Шишкин, В.А. Варахша. Москва: Издательство Академии Наук, 1963, 250с.
Shishkin, V.A. Varakhsha. Moscova: Izdatelystvo Akademii Nauk, 1963, 250 s.
ÖZET
Varakhsha
Варахша
Bu kitap, Buhara vahasında bulunan bir kentsel yerleşim bölgesi olan Varahşa’da SSCB Ermitaj Müzesi ile Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bilimler Akademisi’nin Tarih ve Arkeoloji Enstitüsü tarafından yürütülen arkeolojik araştırmaların bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır.
Kullanılan kaynaklar ve bilimsel literatüre dair referanslara kitabın her sayfasında yer verilmiştir. Kitapta hem yerleşimlerin hem de ayrı binaların haritaları ve planları, kazı ve keşif kuyularının planları, buluntuların tablosu, kazı alanı ile yerleşim yerindeki malzeme ve sanatsal kültüre ilişkin örneklerin siyah-beyaz ve renkli resimleri içeren resimler yer almaktadır.
Çalışma Buhara Vahasının coğrafi özellikleriyle ilgilenmekte ve buradaki arkeolojik çalışmaların tarihini kapsamaktadır. Vahadaki insan yerleşimlerinin tarihini, sulama ve arazi ıslahı yöntemlerini tasvir etmektedir.
Kitap, Buhara’nın kentsel yerleşim alanını tarif etmekte ve yerleşim yeri hakkındaki Orta Çağ’a ait belgesel kaynakların bir özetini, şehrin topografyasını ve önemli tarihsel simgelerin bir kronolojisini vermektedir. ‘Bukhar-Hudats’ Sarayında yapılan kazıların sonuçlarının kısa bir özetini sunmakta ve hisardaki kazılarda yapılan keşifleri ve tüm arkeolojik buluntular ile ilgili ayrıntılı tasvirleri sunmaktadır. Aynı zamanda yerleşimin Batı kısmında bulunan, dokuzuncu ve onbirinci yüzyıllardan kalma konut alanlarında yapılan kazıların sonuçlarına da değinmektedir.
Kitap, yerleşimin kuzey-batı köşesinde bulunan tahkimat kulesi ile milattan sonra altı ile sekizinci yüzyıllara dayanan şehir surlarında yapılan kazılarda elde edilen buluntuları da anlatmaktadır.
Kitabın son bölümü, ‘Bukhar Hudats’ Sarayı’nın Kırmızı ve Doğu Salonlarındaki duvar resimlerini ele almaktadır. Bukhar Hudats Sarayının su mermerinden dekorunun ayrı parça ve bölümlerini tasvir etmekte ve Varahşa’nın sanatsal anıtları ile Harezm, Panjakent, Balalık Tepe ve Güney Türkmenistan’dakiler arasında karşılaştırmalı bir inceleme yapmayı amaçlamaktadır.
Shamsiddin Kamoliddin
Çeviren Metin Yeğenoğlu