Смагулов, Е. Загадки Древнего Туркестана: Алматы Сборник Научных и Научно-Популярных
Статей. Алматы: Санат, 1998, 173c.
Smagulov, E. Zagadki
Drevnego Turkestana: Almaty Sbornik Nauchnykh i Nauchno-Populiarnykh Statei.
Almaty: Sanat, 1998, 173 s.
ÖZET
Antik Türkistan’ın Gizemleri:
Bilimsel ve Popüler-Bilimsel Makaleler Derlemesi
Загадки Древнего Туркестана: Алматы Сборник Научных и Научно-Популярных
Статей
Kazakistan’ın
Güney-Kazak (Yuzhno-Kazakh) bölgesinde yer alan Türkistan (Yaş), tarihi antik
dönemlere değin uzanan bir şehirdir. En değerli İslam mimarisi eserlerinden
biri olan Hoca Ahmet Yesevi (ö. 1166-67) türbesi bu şehirdedir. Şehir MS 4 ila
6. yüzyıllar arasında kurulmuş ve gelişiminin zirvesine 12. yüzyılda
ulaşmıştır; daha sonra Kazak Hanlığının siyasal ve kültürel merkezi hâlini
almıştır.
Kitap
söz konusu şehrin tarihini ele almakta,ve on üç bilimsel ve popüler-bilimsel
makaleyi bir araya getirmektedir. Editörün asıl amacı geçmişte çeşitli süreli
yayınlarda basılmış olan makaleleri toplamak ve bunları tek bir kitap halinde
bir araya getirmektir; bu makalelerin çoğu az bulunur niteliktedir.
Makaleler
derlemesi Kazak dilindeki kısa değerlendirmeler eşliğinde Rusça yayımlanmıştır.
Ortak çalışmaları kapsayan makaleler üç ana bölüme ayrılabilir: arkeoloji,
mimari ve tarih.
Shuhovtsov
tarafından yayımlanan makale “vakıf” ve Ahmet Yesevi Türbesi ile ilgili
belgelerin araştırılmasına ve tercüme edilmesine hasredildiği için özellikle
dikkat çekicidir. Tıpkıbasım kopyaları ve resimleri makaleye eklenen söz konusu
belgeler ve bölgenin Rusya tarafından ele geçirilmesinden önce Türkistan
şehrinde cari olan toplumsal ilişkiler, tarihî bakımından kıymetli ve güvenilir
kaynaklardır.
Orta
Asya arkeolojisinin kurucusu olan M. Masson’ın kaleme aldığı makalenin değeri
de küçümsenemez; zira bu makale Türbe’nin inşa tarihinden söz etmekte olup
birincil tarihî kaynakların titiz bir incelemesine dayanmaktadır.
Ortak
makalelerin editörü olan Erbulat Smagulov’un makalesi, büyük oranda, Yesevi
külliyatının bulunduğu alanda gerçekleştirilen restorasyon çalışmaları
esnasında bulunan yeni arkeolojik malzemeleri ele almaktadır.
Kitap,
bibliyografik kayıtlara yer vermemesi gibi bazı eksikliklere sahip olmakla
birlikte, hem genel okuyucular hem de İslam mimarisi eserlerine ve bir güney
Kazakistan şehri olan Yaş’ın (Türkistan’ın) Orta Çağ tarihine ilgi duyan
tarihçiler açısından kıymetli bir kaynak malzeme teşkil etmektedir.
Akram Khabibullaev
Çeviren Fatih Taştan
