El-Bushra, El-Sayed. An Atlas of Khartoum Conurbation. Khartoum: University of Khartoum Press, 1976, 97 s.
ÖZET
Hartum Kümekent Atlası
An Atlas of Khartoum Conurbation
Hartum Kümekenti Üç Şehre işaret etmektedir: Hartum, Kuzey Hartum ve Beyaz ve Mavi Nil’in kesişme noktasında bulunan Omdurman. Atlas’ın ilk bölümü olan “Fiziki Konum”, bölgenin coğrafi konumunu, jeolojisini ve iklimsel koşullarını tasvir etmektedir.
İkinci bölüm olan “Yükseliş ve Gelişme”, Üç Şehrin tarihsel bir incelemesidir ve civardaki tarihöncesi yerleşimlerle başlayıp Hristiyan ve İslam dönemlerine geçmektedir. MS 1500 yılını takiben söz konusu üç alanın her birinde küçük birer köy ortaya çıkmıştır. Türk-Mısır döneminde (1821–85) Hartum köyü Sudan’ın başkenti seçilmiş ve 300.000 nüfuslu bir şehre dönüşmüştür. Omdurman ve Kuzey Hartum ise köy olarak kalmıştır.
Mahdiyya döneminde (1885–98) başkent Omdurman’a taşınmış ve Hartum harabeye dönmüştür. Condominium döneminin (1898–1956) ilk yıllarında Hartum Avrupa modeline göre düzenlenmiş bir mastır plan dâhilinde yeniden inşa edilmiştir. Planlama ve imar düzenlemeleri getirilmiş, farklı toplumsal katmanlar için üç sınıflı bir yerleşim alanı sistemi benimsenmiştir.
Bağımsızlıktan sonra hükümetin ve hizmetlerin merkezileşmesi, endüstriyel ve ticari yoğunlaşmaya ve dolayısıyla da kırsal bölgelerden başkente doğru artan bir göçe yol açmıştır.
Eser aynı zamanda Üç Şehrin 1900’deki 50.000’lik nüfusunun 1979’da 1.000.000’a ulaşmasını ve bu artışın nüfus yapısı ile toplumsal hizmetler, dağılım ve yoğunluk üzerindeki etkisini de tartışmaktadır. Bu çalışma, muhtemelen söz konusu hızlı değişimin izinsiz yerleşimler üzerindeki etkisine değinen ilk çalışmadır; ancak güvenlik, sağlık, yiyecek temini vb. açılardan sonuçları teyit etmede yetersiz kalmıştır.
“Toprağın Kullanımı” konusuna ayrılmış olan bölüm, hava fotoğrafları ve hava fotoğraf haritalarıyla geniş oranda resmedilmiş olup toprağın kullanımı ve 1960’lardaki gelişimin yönü hakkındaki temel özellikleri sunmaktadır. “Etki Alanı” başlıklı son bölüm ise Başkent ile yakın çevresi arasındaki karşılıklı ilişkiyi irdelemenin önemine dikkat çekmektedir.
Fathi Bashier
Çeviren Hasan Çolak
Bashier, Fathi. '"Turkish abstract of 'An Atlas of Khartoum Conurbation'". Translated by Çeviren Hasan Çolak. In Cities as Built and Lived Environments: Scholarship from Muslim Contexts, 1875 to 2011, by Aptin Khanbaghi. 199. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2014.
Muslim Civilisations Abstracts - The Aga Khan University