Zat, Vefa. Eski İstanbul Otelleri. İstanbul: Bilge Karınca, 2005, 256 s.
ÖZET
Eski İstanbul Otelleri
Bu kitap on dokuzuncu yüzyıldan başlayarak İstanbul’daki otelleri anlatan tarihsel bir çalışmadır.
Kitap genel olarak Bizans dönemini de içine alacak şekilde İstanbul’da konaklama ve seyahat tarihini anlatmakta, özel olarak ise 1850’lerden 1950’lere kadar yüz yıllık dönemdeki gece hayatından ve kamusal alanın modernleşmesinden bahsetmektedir. Yazar özellikle Osmanlı İmparatorluğu’nun Tanzimat döneminden itibaren modernleşmeye başlayan otel ve konaklama sektörünün 1955 yılında Hilton Oteli’nin açılmasıyla yepyeni bir döneme girdiğini vurgulamaktadır. Bu değişim sürecini anlatırken İstanbul’un önemli otellerini tek tek incelemekte, Hotel D’Angleterre, Büyük Londra Oteli, Halki Palas ve Pera Palas gibi İstanbul’un önde gelen otellerinin tarihsel serüvenleri hakkında bilgi vermektedir.
Özellikle turistik aktivitenin yaygınlaşmasıyla beraber İstanbul’da açılan ilk seyahat acentalarına ve ilk turistik etkinliklere de bakan yazar, Cumhuriyet döneminden itibaren otellerin sadece konaklama için kullanılmadığını aynı zamanda eğlence ve sosyalleşme amaçlı kamusal alanlara dönüştüğünü vurgulamaktadır. Bu anlamda İstanbul’un ilk beş yıldızlı oteli olan Hilton’u detaylıca incelemekte ve tarihsel olarak İstanbul’un şehir hayatına yaptığı etkiyi tartışmaktadır.
Kitapta oteller dışında gazinolar, meyhaneler, tiyatrolar ve diğer kamusal alanların modernleşmesi de anlatılmaktadır. Özellikle içkili eğlence ve gece hayatının dönüşümünün anlatıldığı bölümlerde yazar otobiyografik ögelerden faydalanmakta ve birçok anısını nakletmektedir. Bütün bu alanlarda yazarın öne çıkardığı önemli bir nokta, İstanbul’daki gayrimüslim cemaatin modern meyhanelerin, kabarelerin ve tiyatroların açılmasında öncü olmaları kadar İstanbul’da otellerin yapılması ve işletilmesi aşamalarında da çok önemli görevler üstlendikleridir.
Kitap genel olarak önemli bir başlangıç eseri olma özelliği taşımakta ve İstanbul’da kent hayatının değişiminin bir katmanına ışık tutmaktadır. Kitapta yer alan, yazarın kendi arşivinden sağlamış olduğu birçok fotoğraf ve afiş de çalışmayı oldukça zenginleştirmektedir. Ancak kitabın sistematik dağınıklığına ek olarak, çok uzun alıntılar yapılmış olmasının ve kitabın bir kısmının yazarın diğer çalışmalarından bazı bölümleri aynen içermesinin, çalışmanın özgünlüğüne gölge düşürdüğü söylenebilir.
Helin Burkay
Burkay, Helin. '"Turkish abstract of 'Hotels of Old Istanbul'". Translated by Helin Burkay. In Cities as Built and Lived Environments: Scholarship from Muslim Contexts, 1875 to 2011, by Aptin Khanbaghi. 218. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2014.
Muslim Civilisations Abstracts - The Aga Khan University