Arel, Ayda. Onsekizinci Yüzyıl
İstanbul Mimarisinde Batılılaşma Süreci. İstanbul: İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, 1975, 176 s.
ÖZET
Onsekizinci Yüzyıl İstanbul Mimarisinde Batılılaşma Süreci
Kitap, Batılılaşma döneminde
Osmanlı başkentinin mimarisini incelemektedir. Çalışmada Lale Devri’nden III.
Selim döneminin sonuna uzanan süreçte inşa edilen cami, saray, köşk, çeşme,
okul, kütüphane, türbe gibi farklı mimari örnekleri ayrıntılı biçimde ele
alınmıştır. Osmanlı mimarlığındaki Batı etkilerini inceleyen az sayıdaki
eserden biri olan araştırma, bu alandaki başlıca kaynaklardan biridir. Konu,
kronolojik olarak ilk 1721-1740, ikinci 1740-1789 ve geçiş (III. Selim devri
mimarisi) aşamaları başlıkları altında sıralanmıştır.
İnceleme, ayrıca Osmanlı-Avrupa
ilişkileri ve Osmanlı İmparatorluğu’ndaki kültürel ve siyasal değişimlere de
değinerek konuyu geniş bir bakış açısı ile ele almaktadır. Süreci daha iyi
değerlendirebilmek amacı ile gerek Batı gerekse Osmanlı seyahatnameleri ve anı yazılarından
kültürlerarası algılamalar olarak yararlanılmıştır. Karşılaştırmalı analizler
ile ulaşılan başlıca sonuç, on sekizinci yüzyıl Osmanlı mimarlığının bir
gerileme dönemi olmaktan ziyade yenilikçi ve özgün bir mimarlık olduğudur.
Yazara göre, bu dönemde mimarlıktaki değişime dair en önemli özellik
“Onsekizinci yüzyıl Osmanlı mimarisi açısından gerçek bir batılılaşma dönemi
değil, fakat batılılaşmayı kaçınılmaz kılan bir hazırlık dönemidir”.
Basım kalitesi çok iyi olmasa da,
araştırma, 1975’te yayımlandığı tarihten itibaren geç dönem Osmanlı sanatı ve
mimarlığı konusunda yararlanılan başlıca kaynaklardan biri olma özelliğini
sürdürmektedir.
Sezim Sezer
Sezer, Sezim. “Turkish abstract of 'of The Westernisation Process in the Architecture of Eighteenth-Century Istanbul'". Translated by Sezim Sezer. In Cities as Built and Lived Environments: Scholarship from Muslim Contexts, 1875 to 2011, by Aptin Khanbaghi, 272. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2014.
Muslim Civilisations Abstracts - The Aga Khan University
