Çiftçi, Cafer. Osman Gazi ve Bursa Sempozyumu: “Payitaht Bursa’nin Kültürel ve Ekonomik İlişkileri”; Bildiri Kitabı; (04-05 Nisan 2005, Bursa). Bursa: Osmangazi Belediyesi, 2005, 272 s.
ÖZET
Osman Gazi ve Bursa Sempozyumu: “Payitaht Bursa’nin Kültürel ve Ekonomik İlişkileri”; Bildiri Kitabı; (04-05 Nisan 2005, Bursa)
Editörlüğünü Yard. Doç. Dr. Cafer Çiftçi’nin üstlendiği bu yayın, Bursa Osman Gazi Belediyesi ve Uludağ Üniversitesi işbirliği ile düzenlenegelen sempozyumlar dizisinin 2005 yılı sunumlarını kapsamaktadır. Bursa, Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluş dönemi merkezini teşkil etmekte olup bildiriler de Bursa kenti ve çevresinin (İznik ve Mudanya da dâhil olmak üzere) ondördüncü yuzyıldan başlayan ekonomik ve kültürel ilişki ağını farklı açılardan ele almaktadır.
İlk bölümde bir sınır beyliği olarak yöreye yerleşen Osmanlılar’ın kentleşme sürecinde önemli rol oyanayan derviş ve göçebe topluluklar ile bu toplulukların kentte varolan kültürel unsurlarla olan ilişkileri ele alınmaktadır.
Sunulan bildirilerde kentleşme sürecinin, özellikle süregelen insan ve topluluk hareketleri etkisi ile, dinamizminin altı çizilmekte, bu sürece önayak olan bir etmen olarak kültürel paylaşımın önemi vurgulanmaktadır.
Ondördüncü yüzyıl odaklı bildiriler, çoğunlukla ikincil kaynakları kullanarak, dönem Bursasına dair bir sentez sunmaktadırlar. Bu bölümde, Mustafa Kara tarafından kaleme alınan ve Buhara, Bombay ile Bursa kentleri arasında hem dervişlerin hem de öğrenci ve eserlerinin dolaşımını haritalayan makale daha önce yayımlanmamış birincil kaynak kullanımı bakımından öne çıkmaktadır.
İkinci bölüm Osmanlı öncesinden itibaren Bizans Prusasından (Bursa’nın eski adı) geçen antik yolların restitüsyonu aracılığıyla Bursa ili ve bağlı çevre yerleşkelerin ekonomik bağlarının izini sürmektedir. Burada takip edilen yaklaşım, alışıldık ekonomik ve politik Türk tarihçiliğinden farklı olarak kentin üretim, dağıtım ve tüketim ilişkilerini devlet merkezinin mekanizmalari (arşivler ve yazılı devlet tarihleri) üzerinden değil, kent hayatı ve kentli kimliğine katkıları üzerinden okumayı amaçlamaktadır. Kentin yakın çevresiyle ilişkileri, uzak dış ticaret bağlantılarıyla birlikte ele alınmış; kentli kavramı, bağlamı yansıtacak biçimde çok kültürlü, çok katmanlı ve değişken olarak ortaya konmuştur.
Bursa’nın kuruluş ve gelişme döneminde sanat, kültür ve düşün hayatına eğilen son bölüm belki en ilgi çekici olanıdır. Burada toplanan metinler resimden edebiyata, eğitim ve öğretim kurumlarından, tıbba kadar geniş bir yelpazede Bursa kent kimliğinin oluşumunu incelemektedir. Bu sureçte ilim ve sanat dünyasındaki alışverişler ve dönüşümler, dil, coğrafya ve etnik ayırım gibi modern topluma ait sınırların sorgulanması ve/veya yeniden tanımlanmasını gerektiren unsurlar olarak ortaya konmuştur. Özellikle Zeren Tanındı, Selim Kuru ve Hatice Şahin’in birincil kaynaklardan derledikleri örnekler Bursa kozmopolitinde sırasıyla, imge, dil ve bilim dünyasının geçişken ve geçirgen yapısına ışık tutmaktadır.
Zeynep Oğuz
