Archnet > Publication > Osmanlı Klasik Döneminde Bursa Medreseleri

Mefail Hızlı - <div style="text-align: justify; "><span style="font-family: "Times New Roman";">Hızlı, Mefail. Osmanlı Klasik Döneminde Bursa Medreseleri. İstanbul: İz Yayıncılık, 1998, 207 s.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman";"><br></span></div><div style="text-align: center;"><span style="font-family: "Times New Roman"; font-weight: bold;">ÖZET</span></div><div style="text-align: center;"><span style="font-family: "Times New Roman"; font-weight: bold;"><br></span></div><div style="text-align: center;"><span style="font-family: "Times New Roman"; font-weight: bold;">Osmanlı Klasik Döneminde Bursa Medreseleri</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman";"><br></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman";">Yazar, araştırmasında Osmanlı-Türk kültürü ve ilim hayatının önemli bir unsuru olan medreseleri Bursa ekseninde ele alarak değerlendirmeye çalışıyor. Bursa birçok açıdan Osmanlı tarihinin ilk basamağını teşkil etmektedir. Yazara göre, Osmanlı üzerine Bursa’yı göz ardı ederek yapılacak herhangi bir çalışma eksik bir çalışma olacaktır. </span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman";"><br></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman";">Bu eserde 14. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar inşa edilen medreseler ele alınıyor. Kitapta bölümler, 14. yüzyıldan başlayarak padişahların tahtta bulunduğu döneme göre yapılıyor. Yazar medreselerin tarihini Orhan Gazi’nin hükümdarlığından başlayıp III. Murad dönemine kadar anlatıyor tarihsel ve sosyal gelişimine değiniyor. </span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman";"><br></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman";">Yazar mahkeme sicillerini araştırarak daha önce bu konuda sınırlı sayıdaki çalışmaları da gözden geçirerek bu belge niteliği taşıyan kitabı oluşturuyor. Her bir medresenin hangi yıl nerede kurulduğuna, dönem içerisinde hangi adlarla anıldığına, kaç öğrencisinin bulunduğuna istatistiki bilgilerle yer veriyor. Bu sayede konuyla ilgili önemli bir boşluğu dolduruyor, bununla birlikte bu tasnif çalışmasının ardından ele aldığı dönemlere dair çıkarımlara biraz daha ağırlık vermiş olsaydı faydalı olurdu. </span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman";"><br></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman";"> Mahkeme sicillerinin, bu medreselerle ilgili ayrıntılı bilgi edinmemiz açısından önemli bir kaynak olduğunu bu çalışmada görüyoruz. Müderrislerin kaç para aldığı ve her bir medresede kaç müderrisin görev yaptığı mahkeme sicil kayıtlarını araştıran yazar tarafından gün ışığına çıkartılıyor. Orhan Gazi döneminde yaptırılan medreselerden bazıları şunlardır: Manastır Medresesi, Hisar dışındaki Orhan Gazi Medresesi, Lala Şahin Paşa Medresesi (bu medrese bugün çocuklara yönelik Hisar Kütüphanesi olarak kullanılmaktadır, bir anlamda işlevini hâlâ yerine getirmektedir diyebiliriz). </span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman";"><br></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman";">Klasik dönem itibarıyla Bursa şehir merkezinde, 14. yüzyılda 13, 15. yüzyılda 20 ve 16. yüzyılda 17 olmak üzere toplam 50 medresenin inşa edildiği ortaya çıkıyor. Medreseler en çok Fatih Sultan Mehmet döneminde yapılmıştır. Sıbyan mektebinde okuyan 150 öğrenci hariç tutulacak olursa, 16. yüzyıl sonlarında Bursa’daki öğrenci potansiyeli 500 civarındadır. Bursa’da kurulan medreselerin en çok yoğunlaştığı bölge olarak Ulucami ve çevresinin ilk sırada yer aldığı söylenebilir. Medreselerde verilen eğitim-öğretimin bir de medrese dışı boyutu vardır. Ayrıca Osmanlılar medreselerinden mezun ettikleri öğrencilere müderris, kadı veya müftü olabilme fırsatını veriyor ve böylece önemli ölçüde istihdam sorununu da hallediyorlardı.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman";"><br></span></div><div style="text-align: justify; "><span style="font-family: "Times New Roman";">Özge Soylu Bozdağ</span></div>

Type

abstract

Year

2014

Hızlı, Mefail. Osmanlı Klasik Döneminde Bursa Medreseleri. İstanbul: İz Yayıncılık, 1998, 207 s.

ÖZET

Osmanlı Klasik Döneminde Bursa Medreseleri

Yazar, araştırmasında Osmanlı-Türk kültürü ve ilim hayatının önemli bir unsuru olan medreseleri Bursa ekseninde ele alarak değerlendirmeye çalışıyor. Bursa birçok açıdan Osmanlı tarihinin ilk basamağını teşkil etmektedir. Yazara göre, Osmanlı üzerine Bursa’yı göz ardı ederek yapılacak herhangi bir çalışma eksik bir çalışma olacaktır.

Bu eserde 14. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar inşa edilen medreseler ele alınıyor. Kitapta bölümler, 14. yüzyıldan başlayarak padişahların tahtta bulunduğu döneme göre yapılıyor. Yazar medreselerin tarihini Orhan Gazi’nin hükümdarlığından başlayıp III. Murad dönemine kadar anlatıyor tarihsel ve sosyal gelişimine değiniyor.

Yazar mahkeme sicillerini araştırarak daha önce bu konuda sınırlı sayıdaki çalışmaları da gözden geçirerek bu belge niteliği taşıyan kitabı oluşturuyor. Her bir medresenin hangi yıl nerede kurulduğuna, dönem içerisinde hangi adlarla anıldığına, kaç öğrencisinin bulunduğuna istatistiki bilgilerle yer veriyor. Bu sayede konuyla ilgili önemli bir boşluğu dolduruyor, bununla birlikte bu tasnif çalışmasının ardından ele aldığı dönemlere dair çıkarımlara biraz daha ağırlık vermiş olsaydı faydalı olurdu.

Mahkeme sicillerinin, bu medreselerle ilgili ayrıntılı bilgi edinmemiz açısından önemli bir kaynak olduğunu bu çalışmada görüyoruz. Müderrislerin kaç para aldığı ve her bir medresede kaç müderrisin görev yaptığı mahkeme sicil kayıtlarını araştıran yazar tarafından gün ışığına çıkartılıyor. Orhan Gazi döneminde yaptırılan medreselerden bazıları şunlardır: Manastır Medresesi, Hisar dışındaki Orhan Gazi Medresesi, Lala Şahin Paşa Medresesi (bu medrese bugün çocuklara yönelik Hisar Kütüphanesi olarak kullanılmaktadır, bir anlamda işlevini hâlâ yerine getirmektedir diyebiliriz).

Klasik dönem itibarıyla Bursa şehir merkezinde, 14. yüzyılda 13, 15. yüzyılda 20 ve 16. yüzyılda 17 olmak üzere toplam 50 medresenin inşa edildiği ortaya çıkıyor. Medreseler en çok Fatih Sultan Mehmet döneminde yapılmıştır. Sıbyan mektebinde okuyan 150 öğrenci hariç tutulacak olursa, 16. yüzyıl sonlarında Bursa’daki öğrenci potansiyeli 500 civarındadır. Bursa’da kurulan medreselerin en çok yoğunlaştığı bölge olarak Ulucami ve çevresinin ilk sırada yer aldığı söylenebilir. Medreselerde verilen eğitim-öğretimin bir de medrese dışı boyutu vardır. Ayrıca Osmanlılar medreselerinden mezun ettikleri öğrencilere müderris, kadı veya müftü olabilme fırsatını veriyor ve böylece önemli ölçüde istihdam sorununu da hallediyorlardı.

Özge Soylu Bozdağ

Soylu Bozdağ, Özge. “Turkish abstract of 'of The Medreses of Bursa in the Ottoman Classical Period'". Translated by Özge Soylu Bozdağ. In Cities as Built and Lived Environments: Scholarship from Muslim Contexts, 1875 to 2011, by Aptin Khanbaghi, 275. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2014.

author

translator