.باشا، حسن ( محرر). القاهرة تاريخها فنونها آثارها. القاهرة: مؤسسة الأهرام، ١٩۷٠، ٦٤۷ص
Al-Basha, Hasan (ed.). Al-Qahirah: Tarikhuha, Fununuha, Atharuha. Cairo: Mu’assasat al-Ahram, 1970, 647 s.
ÖZET
Kahire: Tarihi, Sanatı ve Anıtları
القاهرة تاريخها فنونها آثارها
Bu kitap, Kahire’nin kuruluşunun bininci yılını işaret eden Piramit Kutlamaları esnasında yapılan sunum ve çalışmaları bir araya getirmektedir. Bu çalışmalar arkeoloji ve İslam sanatı alanında, Dr. Hasan al-Basha, Dr. ‘Abd al-Rahman Fahmi, ‘Abd al-Ra’uf ‘Ali Yusuf, Hussain ‘Abd al-Rahim Ulaywah ve Muhamad Mustafa Nagib ve İslam arkeolojisi alanında uzman olan ve Kahire’nin kuruluşunun hikâyesini inceleyen Prof. Creswell gibi araştırmacılar ve uzmanlar tarafından yapılmıştır.
Hasan al-Basha’ya göre bu kitap Kahire’nin kültürel cephesini ve mümkün olduğunca şehrin anıtlar, birincil elden belgeler ve çağdaş akademik çalışmalarla aktarılmış olan tarihini ve sanatsal mirasını öne çıkarmaya çalışmaktadır. Kahire’nin büyüyüşünü ve kökenleri farklı dönemlere dayanan değişik mahallelerini ele alan kitap, şehri ziyaret eden seyyahların yazdıklarına da dayanmaktadır ki, bunlar arasında Nasir Khusraw, Arnold von Harff ve Dominico Trivisano bulunmaktadır. Kitap ayrıca şehrin en önemli kişiliklerine ve kadınların toplum içindeki rollerine de değinmektedir. Çalışmada ayrıca mimari, güzel sanatlar ve uygulamalı sanatlara ayrılmış üç bölüm yer almaktadır. Eser Kahire’deki en ünlü abideler ve başyapıtlar ile kullanılan mobilya ve aletlere dair bir çalışmayla sona ermektedir.
Kitabın en ayırt edici özelliği, Kahire’nin tarihinin genel ve kapsayıcı bir tanıtımını sunması ve önemli kültürel boyutların altını çizmesidir. Farklı konuların düzenlenişi ve basit ve anlaşılır dili sayesinde kitap ortalama, uzman olmayan okuyucu kitlesi için oldukça uygundur. Kitap aynı zamanda çok sayıda fotoğraf ve resimler de içermektedir.
Maalesef bununla birlike, fotoğrafların birçoğunun kaynağı belirtilmemiştir (örneğin 1, 2, 6, 25 numaralı resimler). Arapça, İngilizce ve Fransızca referanslar verildiği hâlde, kitapta değinilen birçok tarihsel anlatı için kaynaklara atıfta bulunulmamıştır (örneğin 539. sayfada al-Mu’izz ve soyuna dair ve 392. sayfada Fatimiler’in dokumacılığa ilgilerine dair tarihî anlatılarda olduğu gibi). Dahası, bazı örneklerdeki dil kullanımı haksız yere tarafgirdir (sayfa 47’de Babil kalesinin Roma tiranlığının bir sembolü olarak tarif edilmesi gibi). Bu çalışmada, metodoloji ve tarihsel figürleri, çevreleri ve anıtları kapsayan bu denli farklı konular seçilmesinin sebepleri ortaya konulmamıştır.
Genel olarak, kitap Kahire’nin özellikle İslam’ın etkisi altında olduğu dönemlerdeki tarih ve kültürünün önemli boyutlarına ışık tutmak için iyi bir temel olarak düşünülebilir. Bu çalışma çok farklı dönemleri kapsayan ve İslam kültürü üzerinde büyük bir etkisi olan bu kadim şehrin önemine dair farkındalığın artırılmasına da hizmet etmektedir.
Tareq Razouk
Çeviren Metin Yeğenoğlu
Razouk, Tareq. “Turkish abstract of 'The History, Art and Monuments of Cairo'". Translated by Çeviren Metin Yeğenoğlu. In Cities as Built and Lived Environments: Scholarship from Muslim Contexts, 1875 to 2011, by Aptin Khanbaghi. 285. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2014.
Muslim Civilisations Abstracts - The Aga Khan University