Saner,
Turgut. 19. Yüzyıl İstanbul Mimarlığında “Oryantalizm”. İstanbul:
Pera Turizm ve Ticaret A.Ş., 1998, 180
s.
ÖZET
19.
Yüzyıl İstanbul Mimarlığında “Oryantalizm”
Kitap, Osmanlı mimarlık tarihi içerisinde
“Oryantalizm”i ele almakta ve 19. yüzyılın ikinci yarısından 20. yüzyılın
başına İstanbul’daki örneklerini incelemektedir. Osmanlı mimarlığında Magrip,
Endülüs ve Hindistan gibi yerlerden esinlenen “egzotik” biçimler taşıyan
yapılar ilk kez konu birliği içinde bir arada incelenmektedir. Kitabın ilk bölümünde
Batı’da Oryantalist mimarlık ve Osmanlı/Türk mimarlığını ele alınmaktadır.
İkinci bölüm “Oryantalist düzen” (mimari üslup) konusunuda,
imparatorluğa ait, anıtsal, küçük ölçekli ve konutlar gibi kent içindeki
rolleri ve önceliklerine göre gruplandırılan yapıların ayrıntılı analizlerini
içermektedir. Üçüncü bölümde “Osmanlı Oryantalizmi”ne özgü mimari yaklaşımlar
ortaya konulmaktadır. Araştırmada, Oryantalist üslubun Abdülaziz dönemi
mimarlığında etkili olduğu belirtilmekte ve Osmanlı mimarlığının Batılı
görünümünün, kendi geçmişine dönük yenileme arayışları sonucunda Osmanlı
yeniden canlanma dönüştüğüne işaret edilmektedir. 20. yüzyılın başına
gelindiğinde özgün “ulusal” ifade arayışlarının “Birinci Ulusal Mimarlık”
akımının doğmasına neden olduğu vurgulanmaktadır. Batıya
has bir kavram olan Oryantalizmin, Osmanlı mimarlığı için de
kullanılmasının tartışılabilir olduğu belirtilmekle birlikte, akımın biçimsel
özellikleri üzerinde duran eserde bu tartışma ayrıntılı olarak ele
alınmamıştır. Eserde, Osmanlı Oryantalizmini
açıklamaya yönelik bilgiler deneme niteliğinde olup, geliştirilmeye açık
fikirler olarak yer almaktadır.
Eserde, baskı kalitesi
yeterli, resimler ve görsel malzeme tam ve doğru olarak sergilenmektedir.
Kitap, Oryantalist biçimlere sahip olan İstanbul’daki Geç Dönem Osmanlı
mimarlık örneklerini kapsamlı bir şekilde ele alması ve konuyu tartışmaya
açması açısından önem kazanmaktadır.
Sezim Sezer
Sezer, Sezim. “Turkish abstract of '“Orientalism” in 19th Century Istanbul Architecture'". Translated by Sezim Sezer. In Cities as Built and Lived Environments: Scholarship from Muslim Contexts, 1875 to 2011, by Aptin Khanbaghi. 336. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2014.
Muslim Civilisations Abstracts - The Aga Khan University
